Knettergek in Beetsterzwaag

foto's uit het programma van "Ien fleach oer it koekoesnêst", van toneelgezelschap "Op ny feriene"

Ons bezoek aan de voorstelling was een gokje. Ik liet me verleiden door een flyertje met de aankonding dat toneelvereniging "Op ny feriene" uit Bantega op zaterdagavond het toneelstuk "Ien fleach oer it koekoesnêst" zou opvoeren. Het gezelschap was me onbekend en ik versta maar weinig Fries, maar de titel zei me wel wat.
"One flew over the cuckoo’s nest" is een boek van Ken Kesey, een Amerikaan en vertegenwoordiger van de tegencultuur uit de jaren '50 en '60. Kesey werkte een tijdje in een psychiatrisch ziekenhuis hetgeen hem inspireerde tot dit verhaal dat gaat over misstanden in de psychiatrische zorg. Met de discussie over elektroshocktherapie en cameratoezicht in isoleercellen is de inhoud heel actueel. Het boek is bewerkt door Dale Wasserman en vervolgens naar het Nederlands vertaald. Tryntsje van der Zee bewerkte en vertaalde het toneelstuk in het Fries zoals het zaterdag werd gespeeld.

In 1975 maakte Milos Forman een film naar het boek met Jack Nicholson in de hoofdrol. Het was destijds een buitengewoon populaire film en ik denk dat vrijwel iedereen van mijn generatie hem heeft gezien. Jack Nicholson maakte er zijn grote doorbraak mee en Brad Dourif en Danny DeVito wonnen door deze film veel aan bekendheid.
Aan de ene kant heeft regisseur Jan Smit (niet de zanger) dus nogal wat hooi op zijn vork genomen, want vergelijkingen met de beroemde film zijn onvermijdelijk. Aan de andere kant is dit stuk goed geschikt voor amateurtoneel, omdat het veel typetjes kent en de acteurs geen diepe rollen op zich hoeven te nemen. Dit met uitzondering van het personage van Maximiliaan Midland (in de film Randle Murphy geheten en gespeeld door Nicholson). Marten Wesselius maakt hier een meesterwerk van. Ook Jelle Wesselius en Albert Fabriek speelden fantastisch en zouden in een professioneel gezelschap niet misstaan. Vanwege mijn gebrekkige kennis van het Fries heb ik af en toe wel wat van de inhoud gemist, maar dat deed er voor mij niet aan af.

De programmafolder was wel tweetalig (Fries en Nederlands). Hij werd voor de voorstelling uitgedeeld door een dokter en een verpleegster. Je kreeg er ook nog twee pilletjes en instructies bij:

• houd u strikt aan de aanwijzigingen van het bewakingspersoneel
• ga linea recta naar uw zitplaats, zonder al te veel drukte
• spreek niemand aan waarvan u vermoedt dat het wel eens een patiënt zou kunnen zijn (wij wijzen er met klem op dat onze patiënten onberekenbaar zijn)
• mocht het gemoed u volschieten, neem dan (in plaats van weg te lopen) bijgevoegde pilletjes in
• Deze pilletjes zijn absoluut niet schadelijk (ook niet voor zwangere vrouwen)
• U wordt er alleen maar rustig van.

De zaal, de sporthal van revalidatiecentrum Friesland, zat vol en dat was terecht. Dit gezelschap verdient alle aandacht. Het is jammer maar gisteren was de laatste keer dat "Ien fleach oer it koekoesnêst" werd opgevoerd, dus u kunt er niet meer naar toe. Op 21 en 22 november speelt het gezelschap "It hong yn 'e loft", Fries voor "Het hing in de lucht", van Bert Peets, in de Buorskip in Beetsterzwaag. Gaat dat zien!