La Comida

In de serie ”80 redenen waarom Spanje de Tachtigjarige Oorlog verloren heeft”, deel 3: “La comida”.

Op de foto, gemaakt tijdens de Tachtigjarige Oorlog, en wel op 6 juli 1600, is goed te zien hoe de Nederlandse soldaten tijdens de lunch gewoon doorgingen met vechten. De Spanjaarden zijn in geen velden of wegen meer te bekennen.

De Spaanse werkdag wordt aardig in de war gegooid door de ontbijtcultuur, maar de productiviteit wordt nog eens extra aangetast door la comida, oftewel het Spaanse middageten. Veel Spaanse kantoren zijn vanaf ongeveer 2 uur tot 4 uur ’s middags gesloten.

In 1986 kwam Spanje bij de Europese Unie. Internationale contacten namen toe en in sommige gevallen betekende la comida een dusdanige aanval op de productiviteit dat bedrijven noodgedwongen overgingen tot het invoeren van een ‘”horario Europeo”, een Europees werkurenschema. Op veel kantoren is heeft men echter vastgehouden aan de Spaanse traditie. Er moet gegeten worden, en goed ook. Het ene kantoor gaat om half twee ’s middags al dicht, het andere om twee uur, en anderen om half drie of om drie uur. Winkels gaan meestal om twee uur dicht en daarna om vijf uur weer open.

Een baan als ambtenaar is in Spanje nog steeds een felbegeerde positie. Het salaris is redelijk, vaak zelfs beter dan in het bedrijfsleven en het aantal te werken uren is minimaal. De werkuren van de ambtenaren liggen namelijk veelal tussen 08.00 en 14.00 uur. Na 14.00 uur werken de meeste ambtenaren al helemaal niet meer, met als uitzondering natuurlijk politie, belastingdienst en nog wat andere overheidsdiensten. Banken zijn bijna zonder uitzondering alleen ´s ochtends open.

Al die verschillende openings- en sluitingstijden zijn natuurlijk een excuus om zo weinig mogelijk te hoeven werken. Om de verwarring nog completer kunnen te maken gaan er nu stemmen op voor het invoeren van twee verschillende tijdzones op het Iberische Schiereiland.

Terug naar het eten. De gemiddelde Spanjaard begint om een uur of één last te krijgen van opkomende honger en schuifelt onrustig en knorrend op zijn stoel heen en weer tot het moment waarop hij zich eindelijk huiswaarts mag begeven om aan la comida te beginnen.

De Spaanse lunch neemt zijn aanvang ergens tussen één en vier uur ’s middags. Soms wordt de lunch voorafgegaan door het nuttigen van enkele tapa’s in een bar, doch dit is doorgaans alleen het geval op vrije dagen. In Nederland bestaat nogal wat misverstand omtrent de tapa’s. De tapa’s die wij hier in de supermarkt kopen hebben weinig te maken met de Spaanse tapa’s. Ik zal daar een andere keer wel eens een artikeltje aan wijden. Net zomin als een Japanner dagelijks rauwe vis eet, zo eet een Spanjaard niet iedere dag tapa’s. De Spaanse keuken verschilt sterk van streek tot streek, maar over het algemeen nuttigt een Spanjaard een voorgerechtje, in het Spaans Entrada, bijvoorbeeld een Ensalada Verde (een salade bestaande uit sla, tomaat, ui), en vervolgens vlees, of vis, met aardappelen of rijst, en daarna een Postre (nagerecht). Gedurende het middageten mag best een wijntje of een biertje worden gedronken. Vervolgens wordt de maaltijd afgesloten met een kopje koffie, of een carajillo (koffie waarin een scheut sterke drank is gegoten). Na het eten volgt, voor zo ver dat mogelijk is, de siësta, een middagslaapje, dat varieert in lengte van 15 minuten tot maar liefst 2 uur.

Na het eten neemt de Spaanse bedrijvigheid stevig af. Twee keer deed ik een telefonische interviewronde onder klanten van het bedrijf waar ik werkte. Slechts 10 procent van onze klanten was na de siësta nog te bereiken. De rest was blijkbaar in het eten of in de siësta blijven steken.

Bekend is ook het fenomeen van de vallende bouwvakkers. Aangeslagen door het vele eten en de genuttigde alcohol is het moeilijk om op een gammele steiger je evenwicht te houden. In 2006 kwamen er in Spanje 1352 dodelijke bedrijfsongevallen voor. In Nederland waren dat er ongeveer 75. Verhoudingsgewijs betekent dat dat er in Spanje ongeveer 6 x zoveel mensen om het leven komen bij bedrijfsongevallen.

Van hun eetgewoonten wijken de Spanjaarden slechts bij hoge uitzondering af. Ziet u een toerist om een uur of één ’s middags de menukaarten van een restaurant in Amsterdam verkennen, dan kunt u er vrijwel zeker van zijn dat het een hongerige Spanjaard betreft. Wilt u files op de Spaanse snelweg vermijden? Reis dan tussen twee en vijf uur ’s middags.

Bijna onnodig om te vermelden dat in de Tachtigjarige Oorlog ondanks het feit dat de Spaanse troepen talrijker waren, beter uitgerust en getraind, de Spaanse gevechtskracht dankzij het Spaanse middageten enorm afnam. Voeg daar nog bij het ontbreken van de benodigde ingrediënten voor het bereiden van de Spaanse maaltijden, zoals olijfolie, spaanse pepers, en tomaten. U kunt zich het funeste effect op het Spaanse moreel zeker voorstellen.