De door Duveltje zo gehate presentator Ramon Trecet, van de Spaanse nationale Radio Tres, is uiteraard een verwoede fan van Michael Nyman. Voor wie de naam niets zegt: Michael Nyman is vooral bekend vanwege zijn filmmuziek, en dan in de eerste plaats voor de muziek bij de films van Peter Greenaway, zoals "The Cook, The Thief, His Wife and Her Lover".
De muziek van Nyman is veelal door klassieke barokmuziek geinspireerd werk, composities voor strijkinstrumenten, waarbij een enkel thema herhaald wordt met een minieme variatie. Nyman wordt gerekend tot een van de belangrijkste vertegenwoordigers van het minimalisme. Hij heeft zichzelf benoemd tot de uitvinder van de term "minimal music" hetgeen het bescheiden karakter van de man goed aangeeft. Dankzij de muziek van Nyman kan ik geen films van Peter Greenaway bekijken, want ik word akelig van zijn muziek. Ik vind het lijken op Bach, geschonken uit een japanse frisdrankmachine.
Een andere vertegenwoordiger van de minimale muziek is Philip Glass. Met Philip kan ik het beter vinden. Hij maakte ondermeer de muziek bij de film "Koyaanisqatsi" (daar heeft die repetitie trouwens wél een functie, de muziek past bij de beelden, het ritme van de beelden, enzovoort).
John Cage (1912-1992) wordt ook tot de minimalisten gerekend (niet te verwarren met John Cale, van de Velvet Underground). Cage was iemand die zich verdiepte in het Zenboeddisme, en dat verklaart ook zijn gevoel voor humor, die ook in zijn muziek is terug te vinden. Misschien heeft hij ook wel het boekje "Zen en de cultuur van de Stilte" van Karlfried Graf von Dürckheim gelezen*.
Ik zag Cage optreden in Rome ergens rond 1980, een openluchtconcert ´s avonds aan de oevers van de Tiber. Het was werkelijk heel romantisch, die minimale geluiden onder een heldere hemel vol met sterren, daar aan het water. In de muziek van John Cage is de stilte even belangrijk als geluid. Het Italiaanse publiek wist niet van zwijgen en praatte driftig tijdens de stiltes in het werk, waarop een vrouw plotseling uitriep: "silenzio barbari!". Ik geloof niet dat het Cage kon schelen dat er tijdens het concert werd gepraat.
John Cage schreef zijn eerste muziekstukken in Spanje. Op een straathoek in Sevilla werd hij zich plotseling bewust van de veelheid van simultane visuele gebeurtenissen en geluiden. De zin van de muziek ligt volgens hem in de ontnuchtering en verstilling, waarbij stilte niet impliciet akoustische stilte betekent. Wie dat niet begrijpt moet het boekje van Von Dürckheim gaan lezen.
Onder minimalisme in muziek wordt van alles en nog wat gerekend. De meeste minimale muziek wordt gekenmerkt door het herhalen van een enkel thema, met kleine variaties, ook in tempo of ritme. Het is een conceptuele benadering van muziek, net als conceptuele kunst binnen de beeldende kunst.
Iemand die op zoek is naar de stilte, en het concept van de stilte bestudeerd, zoals Durckheim en Cage dat deden, doen dat met gepaste bescheidenheid. Daar past het op effect - en geld - gerichte rumoer van Nyman beslist niet in.
foto: portret van John Cage
*Karlfried Graf von Dürckheim - The Japanese Cult of Tranquility,
Rider & Company, London, 1974, ISBN: 0-09-118831-8 ook in Nederlandse vertaling verschenen. Zen en cultuur van de stilte.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten